ไม่ว่าจะกี่ปีผ่านไป เมื่อต้องจัดอันดับประเทศที่มีความสุขที่สุดในโลก ดูเหมือนว่าประเทศที่มีความสุขมากเป็นอันดับต้นๆ ของโลกจะไม่เปลี่ยนไปเท่าไรนัก เพราะประเทศในแถบสแกนดิเนเวียยังคงครองแชมป์อยู่เสมอ อย่างในปีนี้ ประเทศฟินแลนด์ได้รับการจัดอันดับให้เป็นประเทศที่มีความสุขที่สุดในโลก โดย World Happiness Report เป็นปีที่ 6 ติดต่อกัน ตามด้วยเดนมาร์ก และไอซ์แลนด์ ซึ่งเมื่อพิจารณาจากปัจจัย 6 ประการ ในการจัดอันดับประเทศที่มีความสุข ได้แก่ สวัสดิการสังคม, รายได้, สุขภาพ, เสรีภาพ, ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการปราศจากคอร์รัปชัน ก็ไม่น่าแปลกใจนักที่ประเทศเหล่านี้จะมีความสุขที่สุดในโลก
อย่างไรก็ตาม ในความสงบสุขและเป็นมิตรของประเทศในแถบสแกนดิเนเวีย ยังมีวัฒนธรรมย่อยที่สวนทางกับภาพลักษณ์ประเทศแสนสุขแบบสุดขั้ว อย่าง “ดนตรีเมทัล” ที่เต็มไปด้วยเนื้อหาอันไม่น่าอภิรมย์ บวกกับดนตรีเกรี้ยวกราด มืดมน และการแสดงออกที่ดูก้าวร้าวรุนแรง ทว่ากลับได้รับความนิยมอย่างสูงในภูมิภาคนี้
นี่จึงนำไปสู่คำถามที่ว่า เหตุใดดนตรีเมทัลที่ทั้งมืดหม่นและรุนแรง จึงครองใจคนในประเทศแถบสแกนดิเนเวีย ที่มีคุณภาพชีวิตดีสมบูรณ์แบบ?
ดนตรี “สแกนดิเนเวียน เมทัล” คืออะไร
ดนตรีเฮฟวีเมทัล หรือที่เรียกกันทั่วไปว่าเมทัล เป็นแนวดนตรีย่อยของดนตรีร็อก ซึ่งเกิดขึ้นเป็นครั้งแรกในสหราชอาณาจักรและสหรัฐอเมริกา ช่วงปลายทศวรรษ 1960 – ต้นศตวรรษ 1970 และเริ่มเป็นที่นิยมในแถบสแกนดิเนเวียช่วงทศวรรษ 1980 โดยในระยะแรกยังเป็นเฮฟวีเมทัลหรือเอ็กซ์ตรีมเมทัล ก่อนจะพัฒนามาเป็นรูปแบบที่หลากหลายยิ่งขึ้น เช่น เดธเมทัล, แบล็กเมทัล, พาวเวอร์เมทัล และซิมโฟนิกเมทัล
แม้จะเป็นแนวเพลงที่พัฒนาจากดนตรีของสหราชอาณาจักรและสหรัฐอเมริกา แต่สแกนดิเนเวียนเมทัลก็มีลักษณะเฉพาะเป็นของตัวเอง ทั้งเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับประสบการณ์อันสุดโต่งในชีวิตมนุษย์ โดยเฉพาะความตาย ความโศกเศร้า และความรุนแรง รวมทั้งดนตรีที่สละสลวยกว่าต้นกำเนิด แฝงด้วยความเยือกเย็นและเปล่าเปลี่ยว อย่างที่นักวิจารณ์หลายคนมักนำไปเปรียบเทียบกับฤดูหนาวในสแกนดิเนเวีย
นอกจากนี้ ด้วยรากฐานจากลัทธินอกศาสนา (Paganism) ทำให้ดนตรีเมทัลของสแกนดิเนเวียมีสไตล์ของท้องถิ่นและแสดงออกอย่างรุนแรง ผ่านเสียงกีตาร์ที่เร็วและเสียงร้องที่ก้องกังวาน รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วของจังหวะและความเร็วของเพลง
สแกนดิเนเวียนเมทัลสามารถแบ่งย่อยออกเป็นแนวเพลงต่างๆ ตามแต่ละประเทศ โดยแนวเพลงย่อยที่มีชื่อเสียงมากที่สุด ได้แก่ แบล็กเมทัลของนอร์เวย์ และเดธเมทัลของสวีเดน
แบล็กเมทัลของนอร์เวย์ หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า “ไวกิงเมทัล” มีจุดเด่นอยู่ที่เสียงดัง ความวุ่นวาย ซึ่งสอดแทรกด้วยเสียงคีย์บอร์ดอันเศร้าสร้อยแต่สละสลวย เสียงคำรามทุ้มต่ำ และมีเนื้อหาเป็นเหมือนบทกวี
ขณะที่เดธเมทัลของสวีเดนจะมีเนื้อเสียงที่หนากว่า เสียงดังแหลมสูง อึกทึกและพลุ่งพล่าน รวมทั้งริฟฟ์ที่ไร้ระเบียบ เช่น Meshuggah
จุดเด่นอีกอย่างหนึ่งของสแกนดิเนเวียนเมทัล คือการแสดงสดที่ครบเครื่องไปด้วยแสงสีเสียง ในบรรยากาศที่แฟนเพลงทุกคนมาปลดปล่อยพลัง ความนิยมดนตรีเมทัลของผู้คนในแถบสแกนดิเนเวีย ทำให้เกิดเทศกาลดนตรีเมทัลมากมาย ไม่ว่าจะเป็น Winter Metal Fest ของนอร์เวย์, Sweden Rock Festival และ Metalfest ซึ่งจัดขึ้นที่สวีเดน
จากการสำรวจเมื่อปี 2016 โดย Jakub Marian นักภาษาศาสตร์และนักคณิตศาสตร์ชาวเช็ค พบข้อมูลที่น่าสนใจคือ สแกนดิเนเวียเป็นพื้นที่ที่ให้กำเนิดของวงดนตรีเมทัลมากที่สุดในโลก เมื่อเทียบจากความหนาแน่นของประชากร กล่าวคือ ในขณะที่สหรัฐฯ ซึ่งเป็นต้นกำเนิดดนตรีเมทัล มีวงดนตรีเมทัล 72 วง ต่อประชากร 1 ล้านคน ส่วนสหราชอาณาจักร มีวงดนตรีเมทัล 69 วง ต่อประชากร 1 ล้านคน ประเทศในแถบสแกนดิเนเวียมีวงเมทัลเป็นจำนวนหลักร้อยวง ต่อประชากร 1 ล้านคน โดยฟินแลนด์มีวงดนตรีเมทัลจำนวน 630 วง ตามด้วยสวีเดน 428 วง ไอซ์แลนด์ 341 วง และนอร์เวย์ 299 วง
ทำไมสแกนดิเนเวียจึงเต็มไปด้วยวงดนตรีเมทัล?
สำหรับสาเหตุที่ดนตรีเมทัลครองพื้นที่ส่วนใหญ่ในหัวใจชาวสแกนดิเนเวีย สามารถอธิบายได้ในหลากหลายมิติ ทั้งมิติวัฒนธรรม สภาพเศรษฐกิจ สภาพภูมิอากาศ และสภาพสังคม ดังนี้
รากฐานจากวัฒนธรรมไวกิงและลัทธินอกศาสนา
ทฤษฎีหนึ่งที่นำมาอธิบายปรากฏการณ์ดนตรีสแกนดิเนเวียนเมทัล คือซาวนด์ดนตรีที่ดุดันและเนื้อหาที่รุนแรง อันมีรากฐานมาจากมรดกวัฒนธรรมไวกิง เพลงหลายเพลงมีเนื้อหาเกี่ยวกับตำนานหรือมีนัยเกี่ยวกับนักรบแห่งท้องทะเล ขณะเดียวกัน ดนตรีเมทัลที่ปลุกความบ้าคลั่งก็เปรียบได้กับเสียงเพลงที่ชาวไวกิงร้องเพื่อเตรียมตัวเข้าสู่สมรภูมิรบ และเป็นการข่มขวัญศัตรู
นอกจากนี้ คำอธิบายที่แพร่หลายอีกอย่างหนึ่งคือ ลัทธินอกศาสนาของสแกนดิเนเวีย ซึ่งถือเป็นองค์ประกอบหลักของดนตรีนอร์ดิกเมทัลและการแสดงสดของศิลปินเมทัลด้วย
สภาพเศรษฐกิจที่มั่งคั่ง
ทศวรรษ 1980 เป็นช่วงเวลาที่สแกนดิเนเวียเต็มไปด้วยความสงบและความเจริญรุ่งเรือง ขณะที่อุตสาหกรรมเพลงใต้ดินก็เติบโตในสวีเดนและนอร์เวย์ โดยวงดนตรีเมทัลในยุคนั้นมีบทบาทสูงในพัฒนาการช่วงนี้
Cameron DeHart ศาสตราจารย์ด้านปรัชญา มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย กล่าวว่า การกระจายตัวของดนตรีเฮฟวีเมทัลทั่วโลกน่าจะมาจากสภาพเศรษฐกิจที่มั่งคั่งและประชาธิปไตย ขณะที่Richard Florida นักทฤษฎีด้านการพัฒนาเมือง และ Charlotta Mellander ศาสตราจารย์ด้านเศรษฐศาสตร์ ค้นพบว่า ความชื่นชอบในดนตรีเมทัลไม่ได้เชื่อมโยงเฉพาะผลลัพธ์ทางเศรษฐกิจเท่านั้น แต่ยังเกี่ยวข้องกับระดับความคิดสร้างสรรค์ การเป็นผู้ประกอบการ และการศึกษาด้วย เพราะฉะนั้น จึงไม่น่าแปลกใจที่ประเทศร่ำรวยอย่างแถบสแกนดิเนเวียจะมีวงดนตรีเมทัลเกิดขึ้นมากมาย และยิ่งมีผลผลิตทางเศรษฐกิจรายหัวดี มีระดับความคิดสร้างสรรค์เพิ่มขึ้น และมีผู้ประกอบการในภูมิภาคมากขึ้น ดนตรีเมทัลก็ยิ่งเติบโตได้ดีขึ้น
Mellander ซึ่งสอนอยู่ที่ Jönköping International Business School ในสวีเดน กล่าวว่า จำนวนของวงสแกนดิเนเวียนเมทัลที่เพิ่มขึ้นสะท้อนให้เห็นถึงการเรียนการสอนดนตรีที่มีคุณภาพสูงในโรงเรียน ซึ่งได้สร้างคนรุ่นที่มีทักษะทางดนตรีจนสามารถตอบสนองความต้องการทางเทคนิคของดนตรีเมทัลได้
เมื่อมองที่ความมั่งคั่ง DeHart กล่าวว่า เงื่อนไขทางเศรษฐกิจและการเมือง ที่เกี่ยวข้องกับ “ความสามารถในการบันทึกและบริโภคดนตรี” ของสังคม ดูเหมือนจะเป็นตัวคาดการณ์ความนิยมในดนตรีเมทัลที่ดีกว่าความเลื่อมใสในศาสนาหรือความพึงพอใจส่วนตัว
เศรษฐกิจที่ดีไม่เพียงแต่จะนำไปสู่การสนับสนุนสิ่งอำนวยความสะดวกในการพัฒนาตัวเองอย่างมีสีสันและหลากหลายของอุตสาหกรรมดนตรีเมทัลเท่านั้น แต่ยังสนับสนุนให้เกิดพลังอันไร้ขอบเขตของกลุ่มวัฒนธรรมย่อยอย่างสแกนดิเนเวียนเมทัลด้วย
สภาพภูมิอากาศ
นอกจากนี้ ยังมีการนำทฤษฎีเกี่ยวกับสภาพภูมิอากาศมาอธิบายถึงความนิยมดนตรีเมทัลของชาวสแกนดิเนเวียด้วย ซึ่งลักษณะที่หม่นมืดของดนตรีแนวนี้ อาจเชื่อมโยงกับภูมิอากาศที่โหดร้ายของสแกนดิเนเวีย ไม่ว่าจะเป็นอากาศที่หนาวเหน็บ ช่วงเวลากลางคืนที่ยาวนาน และชีวิตประจำวันที่ไร้แสงแดด (พื้นที่ทางตอนเหนือสุดจะไม่มีแสงแดดตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน – มกราคม) นอกจากนี้ ดนตรีเมทัลที่เกรี้ยวกราดอาจจะเป็นหนทางหนึ่งที่ทำให้ชาวสแกนดิเนเวียนรู้สึกว่าควบคุมทุกสิ่งได้ด้วย
สภาพสังคม
ด้วยความที่ชาวสแกนดิเนเวียนส่วนใหญ่มีโลกส่วนตัวสูง ให้คุณค่ากับการทำตามกันมากกว่าความหลากหลาย และชอบความเงียบสงบมากกว่าการพูดคุยทักทายที่ไร้ความหมาย ผู้คนถูกคาดหวังให้แก้ปัญหาด้วยตัวเองโดยไม่เป็นภาระผู้อื่น และแม้จะให้ความสำคัญอย่างมากกับมิตรภาพ แต่ก็เป็นมิตรกับผู้อื่นได้ยาก เมื่อการเอะอะโวยวายดูจะเป็นพฤติกรรมที่หยาบคายและน่ารำคาญในสังคมนี้ ดนตรีเมทัลจึงเป็นทางออกให้กับชาวสแกนดิเนเวียน เพราะเป็นดนตรีที่เอื้อให้พวกเขาแสดงความรู้สึกที่ไม่สามารถแสดงออกได้ในที่สาธารณะ อีกทั้งบรรยากาศในคอนเสิร์ตก็เปิดโอกาสให้พวกเขาได้ตะโกนโดยไม่ต้องกลัวที่จะถูกตัดสิน นี่จึงเป็นอีกทฤษฎีหนึ่งที่อธิบายว่า เหตุใดดนตรีเมทัลจึงได้รับความนิยมอย่างสูงในแถบสแกนดิเนเวีย
Content Creator
