คำนำ
หลักฐานทางโบราณคดียืนยันว่าผู้มีความหลากหลายทางเพศ (LGBTIQ+) ปรากฏตนตั้งแต่ยุคทองแดง (ก่อนยุคสำริด) และตั้งแต่ 1,075 ปีก่อนคริสตกาล พวกเขาถูกทำให้เป็นบุคคลมีตำหนิผิดบาป และมีโทษอาญาในอย่างน้อย 15 ประเทศในปัจจุบัน ทว่า บทความนี้จะไม่กล่าวถึงรายละเอียดของเหตุการณ์เหล่านั้น
บทความนี้จะเล่าถึงบทบาทของการเดินขบวนไพรด์ (Pride parade) ในเชิงคุณูปการและข้อกังวลต่าง ๆ เกี่ยวกับมัน ท่านคิดว่าสิ่งที่ห่างหายจากกรุงเทพฯ ประเทศไทยนาน 18 ปีเช่นนี้ยังจำเป็นหรือไม่ เหตุใด LGBTIQ+ จึงเคลื่อนพาเหรดสีรุ้ง
พาเหรดไพรด์ ฉบับย่อ
พาเหรดคือขบวนเฉลิมฉลอง ส่วนพาเหรดแห่งความภาคภูมิใจ หรือการเดินขบวนไพรด์มุ่งฉลองความสำเร็จของการขับเคลื่อนสิทธิและความสำเร็จด้านต่าง ๆ ของชุมชน LGBTIQ+ พร้อมกับต่อต้านการเลือกปฏิบัติด้วยเหตุแห่งเพศ
การเดินขบวนไพรด์ครั้งแรกเป็นการแสดงพลังของ LGBTIQ+ และกลุ่มคนสนับสนุน LGBTIQ+ หลักพันคนพร้อมป้ายข้อความรณรงค์เคลื่อนไปบนถนนทางเดียวในรัฐนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา ในบ่ายวันที่ 28 มิถุนายน ปี ค.ศ. 1970 เพื่อรำลึกเหตุจราจลสโตนวอลล์ที่เกิดขึ้นในหนึ่งปีก่อนหน้า เหตุการณ์เดินขบวนไพรด์ครั้งแรกจึงมีอีกชื่อว่า Christopher Street Liberation Day
ผ่านมา 51 ปี การเดินขบวนไพรด์เป็นมากกว่าโรงมหรสพสีรุ้งที่ออกมอบความบันเทิงตามถนน เพราะได้เคลื่อนปลดแอกคนเพศนอกกรอบแล้วทุกทวีป รวมถึงหลายเมืองในประเทศไทย อาทิ กรุงเทพฯ เชียงใหม่ พัทยา และภูเก็ต เป็นต้น
ไทยแลนด์แดนสวรรค์ทิพย์ของ LGBTIQ+
ปี ค.ศ. 2020 ประเทศไทยได้รับการจัดอันดับประเทศที่เป็นมิตรที่สุดกับนักท่องเที่ยว LGBTIQ+ ( Spartacus Gay Travel Index) ในอันดับที่ 41 จากทั้งหมด 202 ประเทศ ร่วมกับประเทศชิลี เอกวาดอร์ ลิกเตนสไตน์ อิตาลี เนปาล และสโลวาเกีย
ถึงกระนั้น ประเทศไทยมอบความคุ้มครองพลเมือง LGBTIQ+ ด้วยดุลยพินิจตามพรบ.ความเท่าเทียมระหว่างเพศ แต่ปราศจากการมอบกฎหมายรับรองอัตลักษณ์ทางเพศ และสิทธิการสมรสตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เฉกเช่นชายหญิง
นอกจากนี้ ละครชายรักชายและหญิงรักหญิงมากกว่า 140 เรื่องที่ออกอากาศช่วงปี ค.ศ. 2004 – 2021 และรายการที่มีพิธีกร LGBTIQ+ ซึ่งมีจำนวนมากทำให้สังคมมองเห็นภาพเสมือนว่าประเทศไทยคือที่สุดของเปิดรับและเปิดกว้างต่อประชากร LGBTIQ+
ด้วยภาพลวงตานั้น สังคมไทยจึงอ่อนไหวต่อผู้แสดงตัวเรียกร้องสิทธิจนเผลอเพ่งเล็งเป็นพิเศษ จนพาลตำหนิหยอก ๆ ว่ามากเรื่องเกินงาม บ้างก็แกล้ง ๆ หมั่นเขี้ยวคุกคามด้อยค่าด้วยภาษาบันเทิง หากมีการเดินขบวนไพรด์เพื่อเพิ่มพื้นที่ถ่ายทอดข้อเท็จจริงได้ เหตุการณ์ทำลายสุขภาพจิต LGBTIQ+ จะลดฮวบลง
พาเหรดไพรด์ เป็นทางออก
เฉกเช่น การเกิดขึ้นของ Wagner มอเตอร์ไซค์คันแรกของโลกที่ออกแบบมารองรับสรีระของผู้หญิงโดยเฉพาะในปี ค.ศ. 1907 นี้ พวกเธอจึงสามารถเดินทางเข้าถึงอาหาร และการศึกษาในที่ห่างไกล รวมทั้งสร้างรายได้มากขึ้น คุณภาพชีวิตก็ได้ดีขึ้นตามลำดับ
การเดินขบวนไพรด์สามารถลดปัญหาเหลื่อมล้ำทางเพศได้เหมือนมอเตอร์ไซค์สำหรับผู้หญิง โดยเฉพาะกลุ่ม LGBTIQ+ ถึงไม่ใช่เครื่องมือพัฒนาสังคมโดยตรง แต่ด้วยการสื่อสารอย่างสร้างสรรค์ก็สามารถเนรมิตการเดินขบวนไพรด์ให้มีคุณูปการต่อ LGBTIQ+ มากมาย ดังต่อไปนี้
พาเหรดไพรด์เป็นนาฬิกาปลุก
คนทุกข์และคนเบื่อหน่ายแก้ปัญหาตามลำพังเพราะคนสุขนั้นหนวกบอดต่ออุปสรรค บรรดานักเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมเขารู้กันดี
ด้วยเหตุนี้ การหยิบยื่นสถานการณ์ยากลำบากเล็กน้อยเป็นครั้งคราว เช่น การจัดม็อบ การสไตรค์ และการปิดพื้นที่เดินขบวนไพรด์ตามหน้าข่าว จึงได้รับความนิยมในฐานะนาฬิกาปลุก ปลุกคนฝันดีที่ยอดกองปัญหาให้ลืมตาตื่นมาเผชิญหน้า ถกคิด ถาม และเรียนรู้ปัญหาความเหลื่อมล้ำของ LGBTIQ+
กระนั้น เสียงนาฬิกาปลุกที่รื่นหูพาคนลงจากเตียงมาใช้ชีวิต แต่เสียงกริ่งน่าผวาชวนคนปานาฬิกาทิ้งและนอนต่อ เพื่อลดแรงต้าน การสร้างความตระหนักและการโน้มน้าวหาแนวร่วมระหว่างการเดินขบวนไพรด์จะสัมฤทธิ์ผลได้ต้องอาศัยการออกแบบเนื้อหาและกลยุทธ์การสื่อสารที่แม่นยำและน่าสนใจ ไม่แพ้แฟลชม็อบ โต๊ะชวนชิมตามห้างสรรพสินค้า หรือการยิงโฆษณาในสื่อสังคมเลย
เป็นผลิตภัณฑ์ลบเลือนภาพเหมารวม
ขบวนไพรด์เป็นพื้นที่เปิดกว้างและเปิดแสงให้กับทุกความหลากหลาย ทั้งซิสเจนเดอร์ ทรานส์เจนเดอร์ คนอ้วน คนผอม ผิวขาว ผิวเหลือง ผิวดำ ออกแมน ออกสาว ฯลฯ
สเปกตรัมมากมายที่อัดแน่นในพาเหรดสามารถฉายความหลากหลายให้สังคมมองเห็น LGBTIQ+ ในภาพที่กว้างและครบถ้วนขึ้น ช่วยเจือจางและลบเลือนภาพจำเดิม ๆ ด้วยการเติมข้อมูลใหม่ให้สังคมได้สัมผัสความจริงในมุมที่คนหลงลืมและไม่รู้ เช่น เป็นทอมได้ไม่ต้องมีกล้าม แต่งหน้าบางติดขนตาสองแพก็เป็นรุกได้ ทุกคนดูดีได้ตามนิยามส่วนตัว
ทั้งนี้ การเลือนภาพเหมารวมสามารถลดปัญหาสุขภาพจิต LGBTIQ+ จากการด้อยค่าตนเองตามคำวิจารณ์รูปร่างและการใช้ชีวิต รวมถึงมุกเหยียดฝืด ๆ ทั้งหลายด้วย
เป็นวัคซีนสร้างภูมิคุ้มกัน
หากเปรียบความภาคภูมิใจ (Pride) เป็นวัคซีน ก็เป็นวัคซีนคุ้มกัน LGBTIQ+ จากไวรัสการเหยียด และคำครหาด่าว่าน่าละอาย (Shame) จริงอยู่การป้องกันสังคมด่าว่านั้น ทำไม่ได้ จะหุบปากคนด่าก็ไม่ได้ แต่ความภาคภูมิใจนั้นลดความรุนแรงของอาการเก็บคำด่ามาคิดจนอินตามได้
ความภาคภูมิใจช่วยคนให้ยืนหยัด ยืนระยะและยืนยันอัตลักษณ์ทางเพศและรูปแบบการใช้ชีวิตส่วนบุคคลได้แม้โดนตำหนิ ถูกวิจารณ์หรือด้อยค่า ในทางกลับกันการหมดความภาคภูมิใจจะทำให้บุคคลกล่นด่า โทษฟ้าฝนบุญกรรม โกรธยันรสนิยมทางเพศของตนเอง เลยไม่กล้าเปิดเผยรสนิยม โกรธที่ตนเองเป็นชากาปองที่พ่อแม่สุ่มเปิดมาแล้วผิดหวัง ไม่สามารถใช้ชีวิตตามเพศที่บุพการีต้องการได้
LGBTIQ+ จำนวนไม่น้อยจึงทดแทนความรู้สึกผิดลวง ๆ ด้วยการตั้งใจเรียนและทำงานให้เป็นเลิศจนเหนื่อยเกินความจำเป็นตลอดชีวิต การเดินขบวนไพรด์สามารถช่วยสร้างแรงเสียดทานจนหยุดวงจรโศกนาฏกรรมนี้ได้ เพียงสื่อสาร ส่งเสริม และสร้างความภาคภูมิใจ และค่านิยมใหม่ที่ดีต่อสุขภาพจิต LGBTIQ+
เป็นตัวเลขกระตุ้นนโยบาย
ทราบไหมว่าประเทศไทยมีกลุ่มผู้ปกครองสนับสนุน LGBTIQ+ ซึ่งไม่ทราบจำนวนที่ชัดเจน เราจะทราบตัวเลขและสัดส่วนนี้ได้อย่างไร ?
เวลาหน่วยงานของรัฐ พรรคการเมือง และองค์กรเอกชนเลือกหยิบปัญหา LGBTIQ+ ขึ้นมาจัดทำนโยบายต้องรู้จำนวนผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่นเดียวกับนักการตลาดที่ต้องทราบขนาดของกลุ่มคนที่อาจเป็นลูกค้าในอนาคต โชคยังดีที่ผู้กำหนดนโยบายสามารถนับจำนวนผู้มีส่วนได้ส่วนเสียขั้นต่ำสุดจากจำนวนผู้เข้าร่วมเดินขบวนไพรด์
ในต่างประเทศมีองค์กร PFLAG ย่อมาจาก Parents, Families, and Friends of Lesbians and Gays ซึ่งเป็นการรวมตัวของผู้ปกครองและชายหญิงผู้สนับสนุน LGBTIQ+ ออกมาร่วมขบวนเสมอ ทำให้ LGBTIQ+ ผู้กำหนดนโยบาย และชุมชนได้รับรู้ว่าพวกเขามีตัวตน และพูดคุยปรึกษาประกอบการออกแบบนโยบายสาธารณะได้
ดังนั้น เมื่อมีพาเหรดไพรด์จงออกมาเดินกันเยอะ ๆ คนยิ่งเยอะ หน่วยงานยิ่งเห็นได้ง่าย โอกาสที่หน่วยงานจะออกนโยบายขับเคลื่อนสิทธิ และ พรบ. ที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต LGBTIQ+ ก็จะเพิ่มขึ้นตามลำดับ
เป็นพื้นที่ปลอดภัย
ชาวไทยผู้พำนักในประเทศสหรัฐอเมริกาเล่าว่า เธอรู้สึกปลอดภัยมากขณะชมเทศกาลไพรด์ เพราะคนส่วนใหญ่สนับสนุน LGBTIQ+ เธอสบายใจได้เสียจน กล้าจีบผู้ชายแปลกหน้า เพราะเธอรู้ชัดว่าถึงเป้าหมายไม่ใช่เกย์ด้วยกัน ก็จะไม่ปฏิเสธความสัมพันธ์ด้วยหมัดหรือใช้กำลังแทนคำพูด
ทุกคนในช่วงเวลานั้นเป็นมิตรกับคนนอกกรอบเพศ
เป็นเว็บบอร์ด กลุ่มเปิด และมาร์เก็ตเพลส
พาเหรดไพรด์ประกอบด้วยคนที่มีประสบการณ์เดียวกัน บางคนผ่านปัญหาไปมากมายแล้ว ขณะที่บางคนยังจมอยู่ พื้นที่ไพรด์จึงเป็นกระทู้พันทิปเคลื่อนที่ได้ของ LGBTIQ+ ผู้ปกครอง และผู้ใช้ชีวิตร่วมกับ LGBTIQ+ หลายคนแลกเปลี่ยนช่องทางการติดต่อ เพื่อพบปะปรึกษาปัญหาและอัปเดทเรื่องราวชีวิตกันต่อภายหลังเกิดเป็นชุมชนที่เข้มแข็ง
นอกจากการเดินขบวน ในสัปดาห์สุดท้ายของเดือนมิถุนายนยังเกิดอีเว้นท์ย่อยขนาบเดือนแห่งความภาคภูมิใจ ห้างร้าน หน่วยงาน บริษัท และบุคคลสามารถออกร้านหารายได้พร้อมกับประชาสัมพันธ์ว่าองค์กรมีผลิตภัณฑ์ใดเป็นมิตรกับ LGBTIQ+ เป็นทั้งการส่งเสริมการค้า และมีบุคคลากร LGBTIQ+
เป็นกาวกระชับมิตร
ใช่ว่าเกย์จะเข้าใจการใช้ฮอร์โมนของกะเทย ใช่ว่าเควียร์จะเข้าใจแนวคิดเพศนอกกรอบของนอนไบนารี และแน่นอนว่าหากไม่มีกิจร่วมกัน กลุ่มคนต่างอัตลักษณ์ทางเพศก็แทบไม่มีโอกาสพูดคุยเรียนรู้ และสร้างเครือข่ายกันเลย การจัดเตรียมขบวนไพรด์ประจำปีจะประสานชุมชนคนหลากหลายทางเพศให้มาพบ และพูดคุยถามไถ่กันทุกปี
แต่เยาวชนจะเลียนแบบ
ถึงผู้ปกครองที่มีความกังวลว่าเด็กและเยาวชนจะเลียนแบบพฤติกรรมและการแต่งกายของ LGBTIQ+ ที่เดินขบวนไพรด์
ขอเรียนผู้ปกครองว่าท่านสบายใจได้เรื่องการแต่งกาย ไม่ต้องกลัวว่าเด็กจะพบเห็นการแต่งตัวโป๊เกินปกติ เพราะพวกเขาสามารถพบเห็นผู้ใหญ่สวมใส่บิกินนีตัวจิ๋วที่สระว่ายน้ำ และเห็นผู้ใหญ่ไม่สวมใส่อะไรเลยเป็นเรื่องปกติในห้องล็อคเกอร์
ทว่า การได้เห็นเนื้อหนังมังสาที่แตกต่างกัน ทั้งอ้วนผอม ขาวเผือด ผิวด่างไม่เรียบเนียน และลักษณะอื่น ๆ อีกมากมายตั้งแต่เด็กจะสร้างความเข้าใจต่อความหลากหลายของรูปร่างมนุษย์ ช่วยลดการปัญหาการบูลลี และปัญหาสุขภาพจิตจากการบูลลีและไม่พอใจในรูปร่างของตน
หากผู้ปกครองไม่สามารถปล่อยความห่วงใยเรื่องพฤติกรรมและการแต่งกาย ท่านสามารถอธิบายข้างหูบุตรหลานว่าผู้คนที่พบเห็นนั้นแต่งตามกาลเทศะ เพราะวันปกติไม่ได้สวมใส่ชุดแบบนี้ ใส่เฉพาะวันพิเศษและในการแสดงเท่านั้น
แต่พาเหรดบ่อนเซาะทำลายความสนุกของชาติ
ขอแสดงการยอมรับว่าทุกอย่างมีข้อเสีย แต่นี่อาจเป็นข้อเสียเดียวของการเดินขบวนไพรด์ คือสร้างการตื่นรู้ว่าการเหยียดไม่ใช่เรื่องตลก จนกระทบต่อมุกเหยียดที่นานวันจะฝืด เพราะคนทยอยเลิกขำการเหยียดเพศสภาพ เชื้อชาติ ภาษา รูปร่าง ความสามารถ และความเชื่อ ฯลฯ
หากไม่มีมุกเหยียด มุกในท้องตลาดไทยอาจดับสูญไปเกินครึ่งของที่มีอยู่ ความตลกมวลรวมของประเทศไทยคงทรุดดิ่งลง ลำบากนักเขียนบทรายการโทรทัศน์ วิทยุ ภาพยนตร์ และผู้สร้างสรรค์เนื้อหาในทุกสื่อ รวมถึงสื่อสิ่งพิมพ์พากันคิดหัวแตกเพื่อสร้างมุกใหม่ที่พลาสเจอร์ไรส์การเหยียด
สรุปแล้วจำเป็นหรือไม่
การเดินขบวนแห่งความภาคภูมิใจไม่ใช่ของต้องมีหรือจำเป็นในยุคที่ LGBTIQ+ มีสิทธิเท่าเทียมและหยุดตีตราเลือกปฏิบัติแล้ว แต่ปัจจุบัน ยุคนั้นยังมาไม่ถึง การเดินขบวนไพรด์ยังจำเป็นต่อ LGBTIQ+ ในฐานะสิ่งดึงดูดแนวร่วมให้พากันเคลื่อนสิทธิ ไปบนถนนความเท่าเทียมทางเพศ
Content Creator
